ΕΞΟΙΚΕΙΩΣΗ ΜΕ ΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ-ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΑΣ
ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Στις βιολογικές επιστήµες (µε αλφαβητική σειρά βοτανική, γεωπονία, δασοπονία, ζωολογία, ιατρική, κτηνιατρική κλπ.), το σύνθετο φωτονικό µικροσκόπιο χρησιµοποιείται για τη µελέτη των κυττάρων των διαφόρων οργανισµών, των µεγαλύτερων κυτταρικών οργανιδίων που περιέχουν, καθώς και των ιστών που συγκροτούνται από τα κύτταρα.
Περιγραφή μικροσκοπίου: Ο σκελετός του µικροσκοπίου αποτελείται από τη βάση (1), στην οποία στηρίζεται και από το βραχίονα, ο οποίος χρησιµεύει και για τη µεταφορά του, γι’ αυτό ονοµάζεται επίσης και λαβή (2). Η µαύρη επίπεδη οριζόντια πλάκα που φέρουν τα µικροσκόπια, ονοµάζεται τράπεζα εργασίας (3). Από τη φωτεινή πηγή (4) του µικροσκοπίου ξεκινούν ακτίνες φωτός, που διερχόµενες από το παρασκεύασµα και ακολούθως από τους φακούς, καταλήγουν στο µάτι µας και έτσι κάνουµε την παρατήρηση του παρασκευάσµατος. Στην άκρη του οπτικού ή οφθαλµικού σωλήνα (5) υπάρχει ένας προσοφθάλµιος φακός (6) (προς τον οφθαλµό µας) και οι αντικειµενικοί φακοί (7). Οι αντικειµενικοί είναι βιδωµένοι σε ένα περιστρεπτό (εξάρτηµα), αγγλιστί revolver. Ο ευρισκόµενος σε κατακόρυφη θέση είναι ο φακός που βρίσκεται σε θέση λειτουργίας. Στην τράπεζα εργασίας τοποθετείται η αντικειµενοφόρος πλάκα, ένα γυαλάκι ορθογωνίου σχήµατος, που φέρει (όπως λέει το όνοµά της) το προς παρατήρηση αντικείµενο. Το παρασκεύασµα καλύπτεται µε προσοχή µε ένα τετράγωνο γυαλάκι, πολύ λεπτότερου πάχους από την αντικειµενοφόρο, (στην πραγµατικότητα πρόκειται για διαφανές πλαστικό), που ονοµάζεται καλυπτρίδα. Για την εστίαση χρησιµοποιούνται ο µακροµετρικός κοχλίας (8) (σε συνδυασµό µε το µικρότερο αντικειµενικό φακό) και ο µικροµετρικός κοχλίας (9) (που συνδυάζεται µε όλους τους άλλους φακούς).
Στην αντικειµενοφόρο πλάκα τοποθετούµε πάντοτε νερό (με ή χωρίς χρωστική) και µετά λεπτές τοµές από το φυτικό όργανο που θέλουµε να παρατηρήσουµε (π.χ. βλαστό, φύλλο, ρίζα). Το νερό έχει διπλή χρησιµότητα: Πρώτον έχει ειδικό δείκτη διαθλάσεως παρόµοιο µε το γυαλί και αποφεύγονται ανεπιθύµητα οπτικά φαινόµενα. Αν µεσολαβούσε αέρας, ο δείκτης διαθλάσεώς του διαφέρει αρκετά από του γυαλιού και θα εµφανιζόταν χρωµατική εκτροπή. ∆εύτερον επανενυδατώνει (ξαναφρεσκάρει) τα κύτταρα που χάνουν νερό από τη θερµότητα που εκπέµπει η φωτεινή πηγή του µικροσκοπίου. Στα περισσότερα από τα χρησιµοποιούµενα µικροσκόπια η φωτεινή πηγή είναι ένας απλός, κοινός λαµπτήρας πυρακτώσεως και εποµένως εκπέµπει θερµότητα. Τα παρασκευάσµατα τα οποία ετοιµάζονται λίγο πριν την παρατήρησή τους ονοµάζονται νωπά παρασκευάσµατα. Εκτός από τα νωπά, υπάρχουν και άλλες δύο κατηγορίες παρασκευασµάτων, τα ηµιµόνιµα και τα µόνιµα.
Ξεκινάµε την παρατήρηση: χρησιµοποιώντας πάντοτε το µικρότερο αντικειµενικό φακό (ο µικρότερος σε προσφερόµενη µεγέθυνση, είναι και ο µικρότερος σε µήκος, ενώ σε κάποιους τύπους µικροσκοπίων είναι επιπλέον βαµµένος µαύρος, ώστε να ξεχωρίζει αµέσως). Όταν χρησιµοποιούµε το µικρό αντικειµενικό φακό, εστιάζουµε µε το µακροµετρικό (το µεγάλο) κοχλία. ΜΟΝΟ ΟΤΑΝ ∆ΟΥΜΕ ΚΑΘΑΡΑ µε το φακό, µε τον οποίο εστιάσαµε, προχωρούµε στην επόµενη µεγέθυνση. Όταν χρησιµοποιούµε οποιονδήποτε άλλον αντικειµενικό φακό εκτός του µικρότερου, εστιάζουµε µε το µικροµετρικό (το µικρό) κοχλία. Η συνολικά προσφερόµενη, κάθε φορά µεγέθυνση προκύπτει αν πολλαπλασιάσουµε τον ακέραιο αριθµό που γράφει ο χρησιµοποιούµενος αντικειµενικός φακός µε τον αριθµό που γράφει ο προσοφθάλµιος (π.χ. 4x10=40, 10x10=100, 40x10=400, 4x20=80 κλπ.). Σηµαντικότατες είναι οι επεµβάσεις που µπορούµε να κάνουµε στο φωτισµό που δέχεται το παρασκεύασµα. Οι γενικές αρχές για ένα σωστό φωτισµό λένε ότι χρειαζόµαστε λίγο φως για τα διαφανή παρασκευάσµατα και πολύ για τα αδιαφανή. Επίσης γενικά ισχύει ότι χρειαζόµαστε περισσότερο φως, όσο αυξάνουµε τη µεγέθυνση παρατήρησης. Η αυξοµείωση του φωτός γίνεται µε την ίριδα (ή διάφραγµα) (10).
Εκτέλεση Άσκησης: Εστιάστε στα προς παρατήρηση παρασκευάσµατα που θα σας δοθούν. Εξοικειωθείτε µε τους κοχλίες ρύθµισης της εστίασης, την κατάλληλη, ανάλογα µε το παρασκεύασµα και την παρατήρηση, ρύθµιση του φωτισµού, καθώς και µε την κίνηση της τράπεζας εργασίας. Καταγράψατε τα αντικείµενα που παρατηρήσατε κατά τη σηµερινή άσκηση.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Ποιες µεγεθύνσεις προσφέρει µικροσκόπιο µε προσοφθάλµιο 5Χ και αντικειµενικούς 10, 20, 40 και 100;
………………………………………………………………………………………..
2) Συµπληρώστε τους δύο κυριότερους τύπους κοχλιών και τους δύο κυριότερους τύπους φακών που γνωρίζετε: ΦΑΚΟΙ ΚΟΧΛΙΕΣ
……………………………………………………………………………………….
3) Ποιες µεγεθύνσεις προσφέρει µικροσκόπιο µε προσοφθάλµιο 20Χ και αντικειµενικούς 5, 10, 40 και 100;
………………………………………………………………………………………..
4) Ανάµεσα σε ποιες διαφανείς δοµές τοποθετείται το προς παρατήρηση παρασκεύασµα;
………………………………………………………………………………………..
5) Τι χρησιµεύει το νερό, κατά την παρασκευή των νωπών παρασκευασµάτων;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
6) Από τη στιγµή που ξεκινά το φωτόνιο από τη φωτεινή πηγή του µικροσκοπίου, ποια διαδροµή ακολουθεί ώσπου να καταλήξει στον αµφιβληστροειδή µας (στο µάτι µας) και να κάνουµε την παρατήρηση;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
7) Στη διδασκαλία ποιων επιστηµών χρησιµοποιείται το φωτονικό µικροσκόπιο;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
Στις βιολογικές επιστήµες (µε αλφαβητική σειρά βοτανική, γεωπονία, δασοπονία, ζωολογία, ιατρική, κτηνιατρική κλπ.), το σύνθετο φωτονικό µικροσκόπιο χρησιµοποιείται για τη µελέτη των κυττάρων των διαφόρων οργανισµών, των µεγαλύτερων κυτταρικών οργανιδίων που περιέχουν, καθώς και των ιστών που συγκροτούνται από τα κύτταρα.
Περιγραφή μικροσκοπίου: Ο σκελετός του µικροσκοπίου αποτελείται από τη βάση (1), στην οποία στηρίζεται και από το βραχίονα, ο οποίος χρησιµεύει και για τη µεταφορά του, γι’ αυτό ονοµάζεται επίσης και λαβή (2). Η µαύρη επίπεδη οριζόντια πλάκα που φέρουν τα µικροσκόπια, ονοµάζεται τράπεζα εργασίας (3). Από τη φωτεινή πηγή (4) του µικροσκοπίου ξεκινούν ακτίνες φωτός, που διερχόµενες από το παρασκεύασµα και ακολούθως από τους φακούς, καταλήγουν στο µάτι µας και έτσι κάνουµε την παρατήρηση του παρασκευάσµατος. Στην άκρη του οπτικού ή οφθαλµικού σωλήνα (5) υπάρχει ένας προσοφθάλµιος φακός (6) (προς τον οφθαλµό µας) και οι αντικειµενικοί φακοί (7). Οι αντικειµενικοί είναι βιδωµένοι σε ένα περιστρεπτό (εξάρτηµα), αγγλιστί revolver. Ο ευρισκόµενος σε κατακόρυφη θέση είναι ο φακός που βρίσκεται σε θέση λειτουργίας. Στην τράπεζα εργασίας τοποθετείται η αντικειµενοφόρος πλάκα, ένα γυαλάκι ορθογωνίου σχήµατος, που φέρει (όπως λέει το όνοµά της) το προς παρατήρηση αντικείµενο. Το παρασκεύασµα καλύπτεται µε προσοχή µε ένα τετράγωνο γυαλάκι, πολύ λεπτότερου πάχους από την αντικειµενοφόρο, (στην πραγµατικότητα πρόκειται για διαφανές πλαστικό), που ονοµάζεται καλυπτρίδα. Για την εστίαση χρησιµοποιούνται ο µακροµετρικός κοχλίας (8) (σε συνδυασµό µε το µικρότερο αντικειµενικό φακό) και ο µικροµετρικός κοχλίας (9) (που συνδυάζεται µε όλους τους άλλους φακούς).
Στην αντικειµενοφόρο πλάκα τοποθετούµε πάντοτε νερό (με ή χωρίς χρωστική) και µετά λεπτές τοµές από το φυτικό όργανο που θέλουµε να παρατηρήσουµε (π.χ. βλαστό, φύλλο, ρίζα). Το νερό έχει διπλή χρησιµότητα: Πρώτον έχει ειδικό δείκτη διαθλάσεως παρόµοιο µε το γυαλί και αποφεύγονται ανεπιθύµητα οπτικά φαινόµενα. Αν µεσολαβούσε αέρας, ο δείκτης διαθλάσεώς του διαφέρει αρκετά από του γυαλιού και θα εµφανιζόταν χρωµατική εκτροπή. ∆εύτερον επανενυδατώνει (ξαναφρεσκάρει) τα κύτταρα που χάνουν νερό από τη θερµότητα που εκπέµπει η φωτεινή πηγή του µικροσκοπίου. Στα περισσότερα από τα χρησιµοποιούµενα µικροσκόπια η φωτεινή πηγή είναι ένας απλός, κοινός λαµπτήρας πυρακτώσεως και εποµένως εκπέµπει θερµότητα. Τα παρασκευάσµατα τα οποία ετοιµάζονται λίγο πριν την παρατήρησή τους ονοµάζονται νωπά παρασκευάσµατα. Εκτός από τα νωπά, υπάρχουν και άλλες δύο κατηγορίες παρασκευασµάτων, τα ηµιµόνιµα και τα µόνιµα.
Ξεκινάµε την παρατήρηση: χρησιµοποιώντας πάντοτε το µικρότερο αντικειµενικό φακό (ο µικρότερος σε προσφερόµενη µεγέθυνση, είναι και ο µικρότερος σε µήκος, ενώ σε κάποιους τύπους µικροσκοπίων είναι επιπλέον βαµµένος µαύρος, ώστε να ξεχωρίζει αµέσως). Όταν χρησιµοποιούµε το µικρό αντικειµενικό φακό, εστιάζουµε µε το µακροµετρικό (το µεγάλο) κοχλία. ΜΟΝΟ ΟΤΑΝ ∆ΟΥΜΕ ΚΑΘΑΡΑ µε το φακό, µε τον οποίο εστιάσαµε, προχωρούµε στην επόµενη µεγέθυνση. Όταν χρησιµοποιούµε οποιονδήποτε άλλον αντικειµενικό φακό εκτός του µικρότερου, εστιάζουµε µε το µικροµετρικό (το µικρό) κοχλία. Η συνολικά προσφερόµενη, κάθε φορά µεγέθυνση προκύπτει αν πολλαπλασιάσουµε τον ακέραιο αριθµό που γράφει ο χρησιµοποιούµενος αντικειµενικός φακός µε τον αριθµό που γράφει ο προσοφθάλµιος (π.χ. 4x10=40, 10x10=100, 40x10=400, 4x20=80 κλπ.). Σηµαντικότατες είναι οι επεµβάσεις που µπορούµε να κάνουµε στο φωτισµό που δέχεται το παρασκεύασµα. Οι γενικές αρχές για ένα σωστό φωτισµό λένε ότι χρειαζόµαστε λίγο φως για τα διαφανή παρασκευάσµατα και πολύ για τα αδιαφανή. Επίσης γενικά ισχύει ότι χρειαζόµαστε περισσότερο φως, όσο αυξάνουµε τη µεγέθυνση παρατήρησης. Η αυξοµείωση του φωτός γίνεται µε την ίριδα (ή διάφραγµα) (10).
Εκτέλεση Άσκησης: Εστιάστε στα προς παρατήρηση παρασκευάσµατα που θα σας δοθούν. Εξοικειωθείτε µε τους κοχλίες ρύθµισης της εστίασης, την κατάλληλη, ανάλογα µε το παρασκεύασµα και την παρατήρηση, ρύθµιση του φωτισµού, καθώς και µε την κίνηση της τράπεζας εργασίας. Καταγράψατε τα αντικείµενα που παρατηρήσατε κατά τη σηµερινή άσκηση.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1) Ποιες µεγεθύνσεις προσφέρει µικροσκόπιο µε προσοφθάλµιο 5Χ και αντικειµενικούς 10, 20, 40 και 100;
………………………………………………………………………………………..
2) Συµπληρώστε τους δύο κυριότερους τύπους κοχλιών και τους δύο κυριότερους τύπους φακών που γνωρίζετε: ΦΑΚΟΙ ΚΟΧΛΙΕΣ
……………………………………………………………………………………….
3) Ποιες µεγεθύνσεις προσφέρει µικροσκόπιο µε προσοφθάλµιο 20Χ και αντικειµενικούς 5, 10, 40 και 100;
………………………………………………………………………………………..
4) Ανάµεσα σε ποιες διαφανείς δοµές τοποθετείται το προς παρατήρηση παρασκεύασµα;
………………………………………………………………………………………..
5) Τι χρησιµεύει το νερό, κατά την παρασκευή των νωπών παρασκευασµάτων;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
6) Από τη στιγµή που ξεκινά το φωτόνιο από τη φωτεινή πηγή του µικροσκοπίου, ποια διαδροµή ακολουθεί ώσπου να καταλήξει στον αµφιβληστροειδή µας (στο µάτι µας) και να κάνουµε την παρατήρηση;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
7) Στη διδασκαλία ποιων επιστηµών χρησιµοποιείται το φωτονικό µικροσκόπιο;
………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………..
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου